برای سردرد و حالت تهوع چه دمنوشی بخوریم؟ 11 انتخاب ناب+ طرز دم‌کردن

اگر عجله داری (خلاصه‌ی خیلی سریع)

• میگرن شروع شده و حالت تهوع داری؟ همون اول کار یه فنجون دمنوش زنجبیل درست کن (۲–۳ گرم تازه یا نصف قاشق چای‌خوری پودر توی ۲۵۰ میل آب، ۱۰ دقیقه دم). چند برگ نعناع هم بنداز توش. زنجبیل هم واسه درد میگرنی اثر گذاشته، هم واسه حالت تهوع خیلی کمک می‌کنه (هرچند تحقیقات هنوز کامل نیستن).
• سردرد تنشی داری؟ (همون حس فشار نوار دور سر) → روغن نعناع موضعی ۱۰٪ از نظر علمی قوی‌تر جواب داده، حتی بعضی وقتا در حد استامینوفن. ولی اگه چای نعناع می‌خوری، بیشتر روی آرامش و رفع تهوع کمک می‌کنه، نه اینکه مستقیم سردردتو قطع کنه.
• می‌خوای قبل خواب آروم شی؟ یه لیوان بابونه بزن. برای میگرن مستقیم شواهد خیلی قوی نداره، ولی واسه خواب راحت و آرامش اعصاب عالیه. (یه تحقیق روی ژل موضعی بابونه نشون داد واسه میگرن خوبه، اما خودِ چای نه اونقدرا).
• کافئین (چای سبز/سیاه رقیق): کافئین اگه اول حمله مصرف بشه، می‌تونه کمک کنه. در این بین، از خواص چای ماچا نباید غافل شد؛ چون علاوه بر کافئین بالا، ماده‌ای به نام «ال-تیانین» داره که به ایجاد آرامش و تمرکز بدون حس اضطراب کمک می‌کنه.  

اول بفهمیم سردردت میگرنه یا تنشی؟

🔹 میگرن

• معمولاً یک‌طرفه میاد (چپ یا راست سر).

• ضربان‌داره؛ مثل نبض زدن توی سر.

• با تهوع، حساسیت به نور و صدا همراه می‌شه.

🔹 سردرد تنشی

• حسش مثل یه نوار سفت دور سرت هست.

• بیشتر دوطرفه میاد (کل پیشونی یا پشت سر).

• معمولاً بدون تهوع، ولی با استرس و خستگی زیاد رابطه داره. برای مدیریت این حالت، مصرف یک دمنوش آرامبخش و خواب آور مثل بابونه در انتهای روز می‌تواند به کاهش دفعات و شدت آن کمک کند.

بهترین دمنوش مناسب سردرد و میگرن

زنجبیل|ستاره‌ی ضدتهوع با پتانسیل کمک به درد

چرا خوبه؟ زنجبیل روی تهوع (حاملگی/شیمی‌درمانی) شواهد قابل‌قبولی داره، و برای میگرن هم داده‌های رو‌به‌رشدی (از جمله یک کارآزمایی که پودر زنجبیل ۲۵۰mg را با سوماتریپتان مقایسه کرد). متاآنالیزها هم از اثرش روی تهوع و برخی علائم میگرن حمایت اولیه دارند.

چطور دم کنیم؟ ۲–۳ گرم زنجبیل تازه رنده‌شده (یا ½ ق چ پودر) + ۲۵۰ml آب جوش، ۱۰ دقیقه دم؛ در صورت تهوع، چند برگ نعناع اضافه کن.
کی بخوریم؟ ابتدای حمله یا هنگام تهوع؛ ۱–۲ فنجان.
احتیاط‌ها: اگر رقّت‌خون می‌خوری (وارفارین/آسپرین/کلوپیدوگرل)، زیاده‌روی در زنجبیل ممکنه ریسک خونریزی را بالا ببرد—حتماً با پزشک چک کن

نعناع | عالی برای تهوع و آرامش

تحقیقات نشون داده اگه روغن نعناع رو بمالی به شقیقه‌هات، واسه اون سردردهای تنشی (که انگار یه باند دور سرته) معرکه است؛ میگن حتی در حد استامینوفن جواب می‌ده!

اما خودِ دمنوشش بیشتر رو فاز آرامش کار می‌کنه. یعنی مستقیم سردردتو قطع نمی‌کنه، ولی اون حس خنکی و ریلکسی که بهت می‌ده، ازش یه دمنوش برای کاهش استرس عالی ساخته که قشنگ حالتو جا میاره.

طرز دم: ۱ ق غ برگ خشک یا چند ساقه تازه + ۲۵۰ml آب جوش، ۷–۸ دقیقه.
احتیاط: ریفلاکس/سوزش معده را در بعضی‌ها بدتر می کنه.

بابونه | برای ریلکسیشن و خواب

یه تحقیق (کارآزمایی بالینی) روی ژل بابونه انجام دادن، نه روی چای بابونه. نتیجه این بود که:

اون ژل تونست درد میگرن رو کمتر کنه.

ولی چون این تحقیق روی ژل بوده، نه دمنوش، نمی‌تونیم انتظار داشته باشیم چای بابونه هم دقیقاً همون اثر قوی رو بذاره. پس بهتره چای بابونه رو بیشتر واسه آرامش و خواب راحت بخوریم، نه برای اینکه مستقیم درد میگرن رو قطع کنه.

طرز دم: ۱ ق غ گل خشک + ۲۵۰ml آب، ۵–۷ دقیقه (تلخ نشود).
احتیاط: افراد با حساسیت به گیاهان خانواده‌ی کاسنی ممکن است واکنش آلرژیک بده.

اسطوخودوس – به‌صورت استنشاقی پشتوانه دارد؛ چای بیشتر برای آرامش

استنشاق روغن اسطوخودوس در یک RCT کاهش شدت میگرن را نشان داد؛ مطالعاتی هم برای پیشگیری وجود دارد. نوشیدن چای اسطوخودوس شواهد مستقیمی برای میگرن ندارد اما به آرامش کمک می‌کند. هرگز روغن‌اسانس را نخورید.

روش استفاده‌ی ایمن: ۲–۳ قطره اسانس در آبِ گرم برای بخور ۱۵ دقیقه‌ای کنار استراحت در اتاق تاریک.

چای سبز/سیاه (کافئین) – شمشیر دولبه

کافئین می‌تونه اثر مُسکن‌ها را تقویت کند و در شروع حمله برای بعضی‌ها مفیده؛ اما مصرف مداوم یا قطع ناگهانی می‌تونه سردرد وابسته به دارو/کافئین بده. راهکار عملی: حداکثر ۲ روز در هفته از کافئین برای حمله‌ها کمک بگیر. 
روش کم‌ریسک: یک فنجان چای سبز رقیق + تکه‌ای زنجبیل تازه در شروع حمله.

بادرنجبویه – برای استرس و خواب

برای میگرن شواهد مستقیم قوی نیست، ولی به‌عنوان دمنوش آرام‌بخش/ضد‌استرس می‌تواند آستانه‌ی تحمل بدن را بالاتر ببرد. (در اضطراب/خواب، داده‌ها بهترند.)

گل گاوزبان – سنتی‌ترین دمنوش آرام‌بخش ایرانی

مطالعات انسانی محدوده؛ اما در منابع طب ایرانی برای کاهش اضطراب، فشار خون و بی‌خوابی توصیه شده. آرامش حاصل از آن می‌تواند حملات سردرد تنشی یا میگرن رو کمتر کنده.

طرز دم: ۱ ق غ گل خشک + ۲۵۰ml آب، ۱۵ دقیقه دم (با کمی لیموعمانی طعم بهتر می‌شود).
احتیاط: در دوز بالا فشار خون را کاهش می‌دهد؛ برای افراد با فشار خون پایین یا در بارداری توصیه نمی‌شود.

دارچین – خوشبو و ضدسردرد عصبی

دارچین بیشتر به خاطر اثر ضدالتهابی و بهبود گردش خون شناخته شده. بعضی منابع می‌گن برای سردردهای ناشی از استرس و خستگی خیلی خوب جواب می‌ده. شواهد بالینی خیلی زیاد نیست، اما تجربه‌ی مردم نشون می‌ده سریع حالتو بهتر می‌کنه.

چطوری دم کنیم؟ ۲ تیکه چوب دارچین بنداز تو لیوان آب جوش، ۱۰ دقیقه صبر کن. می‌تونی با عسل یا نبات شیرینش کنی.

نکته مهم: مصرف زیاد ممکنه قند خون رو بیاره پایین یا برای کبد (تو دوز بالا) خوب نباشه.

آویشن – ناجی سردردهای سینوسی

چی می‌گن تحقیقات؟ آویشن ضدعفونی‌کننده و ضدالتهابه. برای گلودرد و سرماخوردگی معروفه، اما برای سردردهای سینوسی هم خیلی به کار میاد چون راه‌های تنفسی رو باز می‌کنه.

چطوری دم کنیم؟ ۱ ق چ آویشن خشک + یه ذره رزماری یا مریم‌گلی بنداز تو لیوان آب جوش، ۱۰–۱۵ دقیقه صبر کن.

نکته مهم: طبعش گرمه؛ اگه زیاد بخوری ممکنه معده‌ت تحریک شه.

میخک – ادویه‌ی ضد درد

 میخک خاصیت بی‌حس‌کنندگی داره و واسه دندون‌درد معروفه. تو بعضی منابع هم برای سردردهای میگرنی توصیه شده. ولی چون خیلی قویه، شواهد قطعی برای دمنوشش کمه.

چطوری دم کنیم؟ ۳–۴ تا غنچه میخک بنداز تو قوری همراه یه گیاه دیگه مثل رزماری یا دارچین، بذار ۱۰ دقیقه دم بکشه..

این ترکیب از ادویه‌های گرم، شاید شما رو یاد نوشیدنی‌های معروف‌تری بندازه. مثلاً اگر برای شما هم این سوال پیش اومده که چای کرک برای چی خوبه؟، باید بدونید که بخش اصلی خاصیت انرژی‌بخشی و ضدالتهابی این چای محبوب، دقیقاً به خاطر وجود همین ادویه‌ها، یعنی میخک، دارچین و زنجبیل در ترکیباتشه.

رزماری – امتحان پس داده برای سردردهای مختلف

  رزماری هم آرام‌بخشه هم ضدالتهاب. شواهد زیادی روی میگرن نیست ولی برای سردردهای تنشی و عصبی خیلیا ازش نتیجه گرفتن. حتی بوش تنهایی حال آدمو جا میاره.

چطوری دم کنیم؟ ۱ ق چ برگ خشک رزماری + لیوان آب جوش، ۱۵ دقیقه بذار دم بکشه. می‌تونی ۳–۴ تا میخک هم اضافه کنی که خاصیت ضد دردش بیشتر شه.

نکته مهم: مصرف زیادش می‌تونه فشار خون رو بالا ببره.

قبل از نوشیدن دمنوش سردرد، این نکات رو حتماً چک کن!

💊 اگه داروی رقیق‌کننده خون می‌خوری… (مثل وارفارین، آسپرین و…) در مصرف زنجبیل خیلی احتیاط کن و حتماً قبلش با دکترت حرف بزن.

🤰 اگه باردار یا شیرده هستی… بهتره اصلاً سراغ فیورفیو (Feverfew) نری. برای مصرف زنجبیل هم حتماً و حتماً از پزشکت اجازه بگیر.

🔥 اگه رفلاکس معده داری… (یا به قول خودمون، معده‌ت زیاد ترش می‌کنه) دمنوش نعناع ممکنه حالت رو یکم بدتر کنه.

🌼 اگه به گل‌هایی مثل بابونه و گل داوودی حساسیت داری… ممکنه بدنت به دمنوش بابونه هم واکنش آلرژیک نشون بده، پس با احتیاط شروع کن.

حرف آخر (کاملاً خودمانی)

ببین، دمنوشا که جادو جنبل نیستن، ولی اگه به موقع بخوریشون و حواست به سبک زندگیت (همون SEEDS) و آب خوردنت هم باشه، واقعاً به کارت میان. بین همه‌شون، دمنوش آرامش گرین لیف (مخصوصاً اگه حالت تهوع داری) و یه کم کافئین اول بسم‌الله که سردرد شروع می‌شه، خیلی جوابه. واسه سردردای عصبی هم روغن نعناع که به پیشونیت بمالی رو دست‌کم نگیر. فقط توروخدا دور دمنوش باتربر رو خط قرمز بکش و سرخود سراغش نرو.

سوالات متداول

1.بهترین دمنوش برای میگرن کدام است؟
جواب کوتاه: زنجبیل برای تهوع و احتمالاً درد در شروع حمله، بهترین گزینه‌ی نوشیدنی است. برای درد تنشی، روغن نعناع موضعی شواهد قوی‌تری از خودِ دمنوش دارد. برای ریلکسیشن، بابونه خوبه.

2.آیا می‌توان با چای کافئین‌دار حمله را متوقف کرد؟
برای بعضی‌ها بله، اما زیاده‌روی/مصرف مداوم ریسک سردردِ وابسته دارد. قاعده: استفاده از کافئین برای میگرن ≤ ۲ روز/هفته.

3.بابونه گاو چشم را به‌صورت چای بخورم یا کپسول؟
برای پیشگیری، شواهد متناقض و اثر اندک گزارش شده؛ چای هم دوز مؤثر استاندارد نیست. اگر وسوسه شدی، فقط با نظر پزشک و فرآورده استاندارد.

4.آیا «دمنوش» جای داروی میگرن را می‌گیرد؟
نه؛ میگرن یک بیماری نورولوژیکه. دمنوش‌ها کمکی هستند، نه جایگزین نسخه. اگر حملات مکرر/شدید داری، درباره‌ی پیشگیری دارویی (از جمله CGRPها، بتابلاکرها و…) با پزشکت حرف بزن. (راهنماهای AAN/ AHS در حال به‌روزرسانی مداوم‌اند.)

5. عطریات مثل اسطوخودوس را بخوریم یا بو کنیم؟
بو کنید، نخورید! شواهد روی استنشاق است، نه خوردن روغن‌اسانس.