میدونستی یک فنجون چای ماچا می‌تونه تا ۱۳۷ برابر چای سبز معمولی آنتی‌اکسیدان داشته باشه؟ یا اینکه ژاپنی‌ها بیشتر از ۸۰۰ ساله که دارن از این معجون سبز برای مدیتیشن و سلامتی استفاده می‌کنن؟ این اعداد و ارقام عجیب‌وغریب فقط یه گوشه از دنیای ماچاست. اگه تو هم مثل خیلیا فقط اسمشو شنیدی و می‌خوای بدونی این پودر سبز زمردی دقیقاً چیه، چند نوع داره و اصلاً مزه‌اش چجوریه، جای درستی اومدی. بزن بریم ته و توشو دربیاریم!
چای ماچا چیست؟
بذار ساده بگم، ماچا آخرِشه! یعنی اصلِ اصلِ چای سبز ژاپنیه که به شکل پودره. فرق بزرگش با چای سبز اینه که به‌جای اینکه برگ رو دم کنی و تفاله‌شو بریزی دور، اینجا خودِ برگ رو که پودر شده، می‌خوری! یعنی فول آپشن از تمام خاصیتش استفاده می‌کنی.
همانطور که در مقاله وب‌سایت معتبر Healthline نیز اشاره شده:
ماچا یه جورایی بمب یه نوع آنتی‌اکسیدان خیلی خفن به اسم «کاتچین» به حساب میاد. برای اینکه حساب کار دستت بیاد، مقدار این آنتی‌اکسیدان تو ماچا تا ۱۳۷ برابر بیشتر از چای سبز معمولیه! دلیلش هم اینه که داری خودِ برگ رو کامل می‌خوری و اینجوری هیچی از خاصیت‌هاش هدر نمی‌ره.
کشاورزای ژاپنی برای اینکه ماچای خفن درست کنن، چند هفته قبل از برداشت، روی بوته‌های چای سایبون می‌کشن. این کار باعث می‌شه گیاه برای زنده موندن، کلی کلروفیل و مواد مغذی تولید کنه و رنگش سبزِ جیغ بشه. بعدم با آسیاب‌های سنگی خیلی آروم پودرش می‌کنن تا چیزی از خاصیت و طعمش کم نشه.
انواع ماچا
ماچا کلاً دو تا فاز اصلی داره: یکی لاکچری و مجلسی، یکی هم همه‌کاره و مخصوص دم‌ودستگاه آشپزخونه.
-
گرید تشریفاتی (اونیکه گرون‌تره!): بهش میگن Ceremonial Grade. این بچه پولدار ماجراست! از جوون‌ترین و نازنازی‌ترین برگای چای درست شده. رنگش سبز فسفریه و طعمش اینقدر شیرین و لطیفه که اصلاً تلخ نیست. اینو باید خالیِ خالی با آب قاطی کنی و بزنی بر بدن تا بفهمی ماچا یعنی چی.
-
گرید آشپزی (رفیق همه‌کاره): به این میگن Culinary Grade. این رفیقمون یکم خاکی‌تره! طعمش قوی‌تر و یکم تلخ‌تره تا وقتی با شیر و شکر و بستنی قاطی می‌شه، طعمش گم نشه. واسه درست کردن ماچا لاته، کیک، اسموتی و اینجور چیزا عالیه.
- گرید رویال (امپراتور ماچاها!): به این میگن Royal Grade. این دیگه شاهِشونه! اگه گرید تشریفاتی بچه پولدار ماجرا بود، این امپراتور کل داستانه. این ماچا از نوکِ نوکِ جوون‌ترین برگ‌ها، یعنی از اون قسمت VIP بوته چای دست‌چین می‌شه. رنگش یه سبزی داره که چشم رو خیره می‌کنه و طعمش اونقدر لطیف و بدون تلخیه که انگار داری ابریشم می‌خوری! اینو دیگه اگه با چیزی جز آب قاطی کنی، به روح سامورایی‌ها خیانت کردی! فقط خالصِ خالص باید نوش جان بشه.
مزه چای ماچا چیست
مزه چای ماچا یه ماجرای هیجان‌انگیزه که زمین تا آسمون با چای سبز معمولی فرق داره! تصور کن یه نوشیدنی داری که هم خوشمزه‌ست و هم کلی فایده داره، از جمله چای ماچا برای پوست!
مزه ماچا یه ترکیب باحاله از تازگی، یه طعم خاص و خوشمزه (که ژاپنی‌ها بهش میگن اومامی)، یه کوچولو شیرینی باکلاس و یه ذره تلخی که اصلاً اذیتت نمی‌کنه. مثل این می‌مونه که داری یه سبزی خیلی معطر رو می‌خوری که یه طعم گوشتی خوشمزه و یه ته مزه شیرین و تلخ هم داره. عجیب به نظر می‌رسه، نه؟ ولی امتحانش که کنی، می‌فهمی چقدر خاص و دوست‌داشتنیه!
-
مزه تازگی: اولش یه طعم گیاهی و تازه حس می‌کنی، انگار داری یه سبزی خیلی خوشبو رو می‌خوری.
-
مزه خاص (اومامی): بعد یه طعم خیلی لذیذ و خاص به اسم «اومامی» میاد وسط. یه چیزی تو مایه‌های خوشمزگی عصاره گوشت یا قارچ که باعث می‌شه طعمش عمیق و به‌یادموندنی بشه.
-
شیرینی ملایم: ته مزه‌اش یه شیرینی خیلی کم و باکلاس داره که تلخیش رو می‌گیره.
-
تلخی باحال: ماچای خوب اصلاً زهر مار نیست! یه تلخی خیلی کم و خوشایندی داره که مزه‌شو کامل و جذاب می‌کنه.
طبع چای ماچا چیست؟
از نظر طب سنتی خودمون، طبع ماچا سرده، اونم از نوع سرد و خشک. حتی از چای سبز معمولی هم سردتره.
پس اگه خودت طبعت سرده یا معده‌ات یکم به سردی حساسه، بهتره حواست به این قضیه باشه. برای اینکه اذیت نشی و طبعش متعادل بشه، خیلی راحت می‌تونی اون رو با یه چیز گرم مثل عسل، یه کوچولو پودر دارچین یا زنجبیل قاطی کنی و با خیال راحت از این نوشیدنی خفن لذت ببری.
نتیجه‌گیری نهایی
خب، تهش چی شد؟ خلاصه که رفیق، ماچا فقط یه چای سبز پودر شده نیست؛ یه جور سبک زندگی و یه دنیای جدیده! فهمیدیم که یه عالمه خاصیت داره، از خواص ماچا برای لاغری و افزایش تمرکز گرفته تا آرامش اعصاب، چون خودِ برگ رو کامل می‌خوریم.
یاد گرفتیم که دو فاز اصلی داره (یکی برای حس و حال zen و مدیتیشن، اون یکی برای خلاقیت تو آشپزخونه) و مهم‌تر از همه، فهمیدیم که طعمش یه داستان کاملاً جدیده و نباید ازش ترسید. پس دفعه بعدی که اسم ماچا رو شنیدی، دیگه برات یه اسم عجیب‌وغریب نیست. چه دنبال یه جایگزین سالم و پرانرژی برای قهوه باشی، چه یه طعم جدید و باحال برای دسر و نوشیدنی، ماچا می‌تونه بدجوری سورپرایزت کنه. برو تو کارش و از این معجون سبز ژاپنی لذت ببر!
سوالات متداول
۱. آیا ماچا تلخه؟ چرا هرچی ماچا می‌خورم تلخه؟
ماچای اصل و باکیفیت اصلاً نباید “زهر مار” باشه! یه تلخی خیلی ملایم و باحال داره که اتفاقاً جذابه. اگه ماچایی که خوردی خیلی تلخ بوده، دوتا دلیل اصلی می‌تونه داشته باشه: یا کیفیتش پایین و از نوع آشپزی بوده، یا اینکه اون رو با آب جوش (۱۰۰ درجه) درست کردی! آب مناسب برای ماچا باید داغ باشه ولی نه در حال جوش (حدود ۸۰ درجه). آب جوش ماچا رو می‌سوزونه و تلخش می‌کنه.
۲. فرق ماچای تشریفاتی و ماچای آشپزی چیه؟ کدومشش به درد من می‌خوره؟
ساده‌اس:
-
تشریفاتی (Ceremonial): این مدل لاکچری و گرون‌تره و طعمش لطیفه. مخصوص اینه که فقط با آب داغ مخلوط کنی و از طعم اصلیش لذت ببری.
-
آشپزی (Culinary): این مدل طعمش قوی‌تر و یکم تلخ‌تره تا وقتی با چیزای دیگه مثل شیر، بستنی یا آرد کیک قاطی می‌شه، مزه‌اش گم نشه. نتیجه: اگه می‌خوای ماچا رو خالی بنوشی، تشریفاتی بگیر. اگه واسه لاته، اسموتی و کیک و دسر می‌خوای، آشپزی کارتو راه میندازه و به‌صرفه‌تره.
۳. میگن طبع ماچا سرده، یعنی اگه بخورم سردیم می‌کنه؟ چطوری متعادلش کنم؟
درسته، از نظر طب سنتی طبع ماچا سرد و خشکه. اگه شما هم طبع سردی داری یا معده‌ات حساسه، ممکنه با خوردن زیادش یکم اذیت بشی. اما راه‌حلش خیلی ساده‌اس! کافیه موقع درست کردنش، یه مُصلح (متعادل‌کننده) گرم بهش اضافه کنی. مثلاً می‌تونی اون رو با یه قاشق عسل شیرین کنی، یا یه ذره پودر دارچین یا زنجبیل توش بریزی. اینجوری هم طعمش جذاب‌تر می‌شه و هم طبعش متعادل.
۴. چطوری باید ماچا رو دم کنم؟ حتماً باید اون همزن بامبو رو داشته باشم؟
اون همزن بامبو که بهش “چasen” میگن، کار رو خیلی خوب درمیاره و باعث می‌شه ماچا کف کنه و گوله نشه. ولی اگه نداریش دنیا به آخر نرسیده! می‌تونی از یه همزن برقی کوچک (مخصوص کف شیر)، یه شیکر، یا حتی یه چنگال استفاده کنی. فقط کافیه پودر ماچا رو اول با مقدار خیلی کمی آب داغ مخلوط کنی تا یه خمیر یکدست درست بشه، بعد بقیه آب رو اضافه کنی و خوب هم بزنی.
